“Phát triển văn hóa đọc trong Kỷ nguyên số” chủ đề của “Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời” năm 2016
Có thể nói, “xây dựng văn hóa đọc”, “phát triển văn hóa đọc” là những cụm từ được nhắc đến nhiều trong thời gian qua.
“Văn hóa đọc là một khái niệm có một nghĩa rộng và một nghĩa hẹp. Ở nghĩa rộng, đó là ứng xử đọc của cộng đồng xã hội, của các nhà quản lý và cơ quan quản lý Nhà nước. Như vậy, văn hóa đọc ở nghĩa rộng là sự hợp thành của ba yếu tố chính xác hơn là ba lớp như ba vòng tròn không đồng tâm, ba vòng tròn giao nhau. Ở nghĩa hẹp, đó là ứng xử, giá trị và chuẩn mực của mỗi cá nhân. Ứng xử, giá trị và chuẩn mực này cũng gồm ba thành phần: thói quen, sở thích đọc và kỹ năng đọc. Ba thành phần này cũng là ba lớp, ba vòng tròn không đồng tâm, ba vòng tròn giao nhau”.
Như vậy văn hóa đọc là một trong những động lực thúc đẩy sự hình thành nên con người mới, những công dân có hiểu biết, có trí tuệ để có thể thích ứng với sự phát triển của xã hội hiện đại - xã hội dựa trên nền tảng của nền kinh tế tri thức. Đồng thời, góp phần định hướng đọc cho người dân, tùy thuộc vào trình độ dân trí, nghề nghiệp và điều kiện sống, có thể tiếp cận được với thông tin, tri thức phù hợp, hữu ích nhất cho cuộc sống. “Phát triển văn hóa đọc trong kỷ nguyên số” là một vấn đề mang ý nghĩa chiến lược của mọi quốc gia trong việc nâng cao dân trí, Bộ GD - ĐT chọn chủ đề này làm chủ đề Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2016.
Nhìn từ khía cạnh tích cực, cho thấy phát triển Văn hóa đọc là sự quan tâm của toàn xã hội đến một trong những vấn đề then chốt của giáo dục khai phóng hướng tới năng lực tự học suốt đời của con người, đồng thời cũng phản ánh một thực trạng đáng buồn về sự thiếu hụt “Văn hóa đọc” – nền tảng quan trọng hình thành giá trị nhân văn, sáng tạo của một quốc gia. Câu hỏi đặt ra là, điều gì đã dẫn đến sự thiếu hụt này?
Chúng ta thường cho rằng, kỷ nguyên công nghệ thông tin bùng nổ với văn hoá nghe nhìn đã lấn át và làm mai một văn hoá đọc. Thực tế thì, ở những quốc gia khai sinh ra nền công nghiệp nghe nhìn và là trung tâm của thế giới về các dịch vụ Internet, kỹ thuật số, phim ảnh, ca nhạc … như Châu Âu người dân đọc trung bình 12-20 cuốn sách/năm.
Chúng ta cần nhìn nhận một thực tế rằng, Việt Nam trải qua lịch sử hàng ngàn năm Bắc thuộc và những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm kéo dài dai dẳng, dẫn đến con số kỷ lục 94% dân số mù chữ vào năm 1945. Hệ luỵ nặng nề mà chiến tranh để lại đó là giặc đói, giặc dốt và một nền đọc mỏng kéo dài qua nhiều thế hệ, cùng với việc thiếu các chính sách khuyến đọc trên quy mô quốc gia đã làm mai một văn hóa đọc ngay từ khi còn chưa kịp thai nghén.
Năm 2015 có thể được coi là một năm đột phá của ngành giáo dục trong việc nhận thức và ban hành các chính sách liên quan đến phát triển văn hóa đọc. Tháng 9/2015, Bộ GDĐT đã phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời với chủ đề “Chung tay xây dựng thư viện, thường xuyên đọc nhiều sách hay. Tiếp theo đó, hội thảo về “Phát triển văn hóa đọc trong nhà trường và cộng đồng” khu vực miền Bắc được tổ chức vào tháng 11 và ngày 31/12/2015, Công văn 6841/BGDĐT-GDTX đã ra đời đánh dấu bước tiến lớn trong viêc thúc đẩy văn hóa đọc trong nhà trường và cộng đồng, giúp xóa dần khoảng cách bất bình đẳng giữa cơ hội được đọc sách của trẻ em nông thôn và thành thị, nối kết các giải pháp dân sự với chính sách vĩ mô và mở rộng cánh cổng trường học để phụ huynh, cộng đồng và toàn xã hội có thể cùng tham gia vào các hoạt động khuyến đọc.
Hòa chung với cả nước, Tiếp tục thực hiện chính sách liên quan đến phát triển văn hóa đọc, Chủ đề của “Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời” năm 2016 là “Phát triển văn hóa đọc trong Kỷ nguyên số” nhằm mục đích tiếp tục nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên học sinh, sinh viên . . .về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách đối với việc nâng cao kiến thức, kĩ năng, phát triển tư duy và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích việc đọc sách thường xuyên, liên tục và suốt đời nhằm xây dựng, phát triển văn hóa đọc trong nhà trường và cộng đồng.
(Tổng hợp)
